Nhà văn Xuân Cang (Tiểu sử, sự nghiệp, phong cách sáng tác)

Cuộc đời và sự nghiệp của Nhà văn Xuân Cang là hình ảnh tiêu biểu cho người nghệ sĩ – chiến sĩ, luôn viết bằng cả trái tim hướng về con người và cuộc đời lao động chân chính. Bài viết dưới đây Khái quát về Tiểu sử, sự nghiệp, phong cách sáng tác và giải thưởng của Nhà văn Xuân Cang

Tiểu sử

– Nhà văn Xuân Cang, tên khai sinh là Nguyễn Xuân Cang, sinh ngày 25 tháng 12 năm 1932 tại thôn Phú Thị, xã Phú Thị, huyện Gia Lâm, Hà Nội.

– Ông là Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam, hội viên Hội Nhà văn Việt Nam từ năm 1963. Suốt cuộc đời hoạt động văn học, báo chí và công tác xã hội, Xuân Cang luôn là một cây bút gắn bó sâu sắc với đời sống người lao động.

– Ông qua đời ngày 18 tháng 3 năm 2019, để lại nhiều tiếc thương trong giới văn nghệ và bạn đọc cả nước.

Sự nghiệp và quá trình công tác

– Từ năm 1948, Xuân Cang bắt đầu tham gia cách mạng với vai trò liên lạc viên tại chiến khu Việt Bắc. Sau đó, ông từng làm thợ tiện quân giới, thợ lò cao luyện gang quốc phòng, rồi vào bộ đội làm trinh sát pháo binh.

– Năm 1959, ông chuyển sang công tác tại Công đoàn Khu gang thép Thái Nguyên – nơi ông bắt đầu gắn bó với đời sống công nhân, một đề tài sau này trở thành mạch nguồn cảm hứng trong sáng tác văn chương của mình.

– Trong sự nghiệp, Xuân Cang từng giữ nhiều vị trí quan trọng như: Tổng Biên tập Báo Lao động, Giám đốc Nhà xuất bản Lao động, Ủy viên Ban Thư ký Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam khóa VI, Ủy viên Ban Thư ký Hội Nhà báo Việt Nam khóa IV, Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa IV, và Ủy viên Đảng ủy Khối Dân vận Trung ương khóa III.

– Với hơn 30 đầu sách thuộc nhiều thể loại từ tiểu thuyết, truyện ngắn, bút ký đến nghiên cứu phê bình – nhà văn Xuân Cang đã khẳng định vị trí của mình trong nền văn học Việt Nam hiện đại. Ông từng đạt giải Nhất cuộc thi bút ký Báo Văn nghệ (1960), giải Ba Báo Văn nghệ (1967) và nhiều giải thưởng văn học đề tài công nhân của Tổng Công đoàn Việt Nam (giai đoạn 1969–1974).

– Xuân Cang là một cây bút cần mẫn, chân thành, suốt đời gắn bó với người lao động và khát vọng sống trung thực, nhân ái. Bên cạnh đó, ông còn là một nhà nghiên cứu say mê Kinh Dịch, tìm trong đó triết lý sâu xa về con người, số phận và nghệ thuật.

Tác phẩm

Suối Gang (tiểu thuyết, 1960)

Lên cao (truyện ngắn, 1962)

Những vẻ đẹp khác nhau (truyện ngắn, 1971)

Trước lửa (tiểu thuyết, 1973)

Hạt máu (hồi ký ghi theo lời kể của Trần Bảo, 1970)

Chặng đường nóng bỏng (hồi ký ghi theo lời kể của Hoàng Quốc Việt, 1985)

Dấu vết khác thường (truyện ngắn, 1982)

Những ngày thường đã cháy lên (tiểu thuyết, 1987)

Con bé mùa thu vàng (tiểu thuyết, Thanh niên, 1990)

Huyền thoại một thời ly tán (tiểu thuyết, 1990)

Dấn thân (tiểu thuyết, 1990)

Nụ hoa cau (truyện ngắn, 1997)

Gió thiêng (tiểu thuyết, 2004)

Tám chữ Hà Lạc và quỹ đạo đời người (biên khảo, 2000)

Khám phá một tia sáng văn hoá phương Đông (biên khảo, 2009)

Thủa rừng Sơn Dương (tiểu thuyết, 2010)

Khám phá một tia sáng văn hóa phương Đông (biên khảo, 2010)

Góc nhìn bát quái (tản văn, 2012)

Người làng Sủi kể truyện Cao Bá Quát (ký sự chân dung, 2013)

Gió dọc đầm sen (ký sự, biên khảo, 2013).

Phong cách sáng tác 

Phong cách sáng tác của nhà văn Xuân Cang mang đậm dấu ấn của một cây bút từng trải, gắn bó sâu sắc với đời sống người lao động và thấm đượm tinh thần nhân văn. Ông không chỉ viết bằng ngòi bút của một nhà văn mà còn bằng trái tim của người từng sống, từng làm việc và thấu hiểu nỗi vất vả, niềm vui của những con người bình dị. Trong sáng tác của ông, hiện thực đời sống công nhân và người lao động luôn hiện lên chân thực, sinh động và đầy cảm xúc. Những trang văn của Xuân Cang, như trong “Những ngày thường đã cháy lên”, thể hiện rõ khát vọng được sống trung thực, cống hiến và hướng tới những giá trị tốt đẹp. Văn phong của ông giản dị mà sâu sắc, mộc mạc mà giàu sức lay động, luôn toát lên hơi thở đời thường và tình yêu con người. Đặc biệt, sự am hiểu Kinh Dịch đã đem đến cho ông một chiều sâu tư tưởng hiếm có: nhìn nhận đời người và nghề viết dưới ánh sáng triết lý phương Đông, coi trọng “duyên”, “mệnh” và “thiện căn”. Chính sự hòa quyện giữa hiện thực và triết lý, giữa trải nghiệm đời thường và suy tư nhân sinh đã tạo nên phong cách văn chương riêng biệt, bền bỉ và đáng trân trọng của nhà văn Xuân Cang.

Giải thưởng

– Hai tặng thưởng Văn học đề tài công nhân của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam năm 1971- tập truyện ngắn Những vẻ đẹp khác nhau năm 1974 – tiểu thuyết Trước lửa.

– Giải thưởng thi tiểu thuyết của Hội Nhà văn TP Hồ Chí Minh và báo Công an thành phố Hồ Chí Minh tác phẩm Dấn thân.

– Tặng thưởng của Hội Nhà văn năm 1968 cho tập truyện ngắn Những vẻ đẹp khác nhau.

– Tặng thưởng của Bộ Quốc phòng (giải C, tiểu thuyết Gió thiêng, 2005).

– Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2012.