Nhà văn Nguyễn Bá Học (Tiểu sử, sự nghiệp, phong cách sáng tác)

Nguyễn Bá Học (1857–1921) là một trong những nhà văn tiên phong viết truyện ngắn hiện đại bằng chữ quốc ngữ ở Việt Nam, nổi bật với các tác phẩm mang tính hiện thực phê phán xã hội đầu thế kỷ XX. Bài viết dưới đây Khái quát về Tiểu sử, sự nghiệp, phong cách sáng tác của Nhà văn Nguyễn Bá Học

Tiểu sử

– Nguyễn Bá Học, tên chữ là Nhân Mục, sinh năm 1857 tại làng Mọc, huyện Từ Liêm, phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Nội (nay thuộc phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân, Hà Nội)

– Ông được đánh giá là một trong những cây bút tiên phong viết truyện ngắn hiện đại bằng chữ Quốc ngữ cùng với Phạm Duy Tốn, góp phần mở ra giai đoạn mới cho văn học Việt Nam.

– Nguyễn Bá Học mất năm 1921, thọ 64 tuổi.

Sự nghiệp

– Thuở nhỏ, ông học chữ Hán, sau đó chuyển sang học chữ Quốc ngữ. Nguyễn Bá Học từng làm giáo viên tiểu học tại Sơn Tây và Nam Định.

– Năm 1907, ông tham gia phong trào Đông Kinh nghĩa thục, phụ trách dạy môn Việt văn. Khi trường bị đóng cửa, ông trở lại nghề dạy học, nhưng sớm chuyển hướng sang viết văn theo khuynh hướng hiện thực phê phán.

– Ông là một trong những nhà văn ngoài Bắc đầu tiên viết truyện ngắn bằng chữ Quốc ngữ, đăng trên các tạp chí Nam Phong và Đông Dương. Tác phẩm đầu tay của ông là Câu chuyện gia đình.

– Trong giai đoạn 1918-1921, ông sáng tác bảy truyện ngắn quan trọng, để lại dấu ấn sâu sắc trong nền văn học hiện đại Việt Nam.

Tác phẩm tiêu biểu

• Câu chuyện gia đình (Nam Phong, số 10)
• Chuyện ông Lý Chắm (Nam Phong, số 13)
• Có gan làm giàu (Nam Phong, số 23)
• Câu chuyện nhà sư (Nam Phong, số 26)
• Dư sinh lịch hiếm ký (Nam Phong, số 35)
• Chuyện cô Chiêu Nhì (Nam Phong, số 43)
• Câu chuyện một tối tân hôn (Nam Phong, số 46)
• Truyện vui: Một nhà bác học. À chuyện chiêm bao (Nam Phong, số 49)
• Chuyện giải trí (cùng viết, 1924)
• Chiếc bóng song the (1928)
• Hồng nhan đa truân (1928)
• Gia đình giáo dục (1930)
• Học sinh tu tri (1930)
• Nhi nữ tạo anh hùng (1935)
• Phi Châu yên thủy sầu thành lục (1935)
• Lời khuyên học trò (1936)

Phong cách sáng tác

– Nguyễn Bá Học là một trong những cây bút tiên phong của truyện ngắn hiện đại Việt Nam đầu thế kỷ XX, với phong cách sáng tác mang đậm tính phê phán xã hội. Tác phẩm của ông phản ánh chân thực đời sống đô thị đang trên đà tư sản hóa, đồng thời bộc lộ tâm trạng xót xa trước những mặt trái của xã hội thuộc địa, nửa phong kiến. Những câu chuyện của ông phác họa bức tranh sống động, đa dạng về con người và các mối quan hệ trong xã hội, từ những xô bồ, mưu mô, sa đọa ở thành thị cho đến nông thôn vắng lặng, tàn tạ.

– Chất liệu sáng tác của Nguyễn Bá Học xuất phát từ những điều ông tai nghe mắt thấy, tạo nên không khí thời đại sinh động và thực tế. Ông kết hợp bút pháp hiện thực mới mẻ với ảnh hưởng văn học phương Tây, mô tả khách quan đời sống, đồng thời vẫn giữ lại những yếu tố truyền thống như lối văn biền ngẫu, hình ảnh tượng trưng và gương đạo đức. Chính sự giao thoa giữa cái cũ và cái mới này tạo nên phong cách đặc trưng, vừa hiện thực vừa mang ý niệm trừu tượng, thể hiện mâu thuẫn giữa lý tưởng thẩm mỹ và thực tại xã hội.

– Nhìn chung, Nguyễn Bá Học thuộc thế hệ nhà văn buổi giao thời Á – Âu, mở đường cho sự phát triển của truyện ngắn hiện đại Việt Nam. Vũ Ngọc Phan đánh giá ông là một trong những “nhà văn đi tiên phong”, với những sáng tác vừa có giá trị nghệ thuật, vừa là tang chứng sinh động của thời kỳ tiểu thuyết mới ở nước ta.