Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ nữ tiêu biểu của nền thơ hiện đại Việt Nam, nổi bật với phong cách thơ giàu cảm xúc, chân thành và nữ tính. Thơ bà chạm đến trái tim độc giả qua những rung động tinh tế về tình yêu, gia đình và cuộc sống. Bài viết dưới đây khái quát về Tiểu sử, cuộc đời, sự nghiệp sáng tác và phong cách nghệ thuật của nhà thơ Xuân Quỳnh.
Tiểu sử
– Xuân Quỳnh, tên khai sinh là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh, sinh năm 1942 tại La Khê, thị xã Hà Đông, tỉnh Hà Đông (nay thuộc quận Hà Đông, thành phố Hà Nội).
– Bà sinh ra trong một gia đình công chức, tuy nhiên tuổi thơ không trọn vẹn do mẹ mất sớm, còn cha thường xuyên công tác xa nhà. Vì vậy, bà nội chính là người nuôi dưỡng và chăm sóc bà từ nhỏ cho đến khi trưởng thành.
– Cuộc đời riêng của Xuân Quỳnh trải qua nhiều biến cố. Bà từng kết hôn hai lần. Cuộc hôn nhân đầu tiên là với nhạc công violon Lưu Tuấn, và hai người có chung một người con trai tên là Lưu Tuấn Anh. Sau khi ly hôn, bà vẫn sống cùng tòa nhà với chồng cũ và con tại phố Huế, Hà Nội.
– Năm 1973, Xuân Quỳnh tái hôn với nhà thơ – nhà viết kịch Lưu Quang Vũ, người kém bà 6 tuổi. Trước đó, Lưu Quang Vũ đã ly hôn với nghệ sĩ ưu tú Tố Uyên và có một người con trai riêng là Lưu Minh Vũ (sau này là người dẫn chương trình nổi tiếng trên truyền hình). Với Xuân Quỳnh, Lưu Quang Vũ có một người con chung là Lưu Quỳnh Thơ, sinh vào tháng 2 năm 1975, ở nhà thường gọi là bé Mí.
– Ngày 29 tháng 8 năm 1988, trong một vụ tai nạn giao thông thảm khốc tại đầu cầu Phú Lương (thị xã Hải Dương, nay là thành phố Hải Dương), Xuân Quỳnh cùng chồng là Lưu Quang Vũ và con trai Lưu Quỳnh Thơ đã qua đời, để lại niềm tiếc thương vô hạn trong lòng công chúng yêu thơ ca.
Sự nghiệp văn nghệ
– Tháng 2 năm 1955, Xuân Quỳnh được tuyển vào Đoàn Văn công Nhân dân Trung ương và bắt đầu được đào tạo chuyên sâu để trở thành diễn viên múa. Trong thời gian hoạt động nghệ thuật, bà đã nhiều lần đi công tác tại Nhật Bản để tham gia làm phim, và đặc biệt vào năm 1959, bà đại diện thanh niên Việt Nam tham dự Đại hội Thanh niên – Sinh viên Thế giới lần thứ nhất tổ chức tại Vienna, Áo.
– Từ năm 1963 đến 1964, Xuân Quỳnh chuyển hướng sang lĩnh vực văn học. Bà theo học khóa I tại Trường Bồi dưỡng những người viết văn trẻ do Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức. Sau khi hoàn thành khóa học, bà trở về làm việc tại Báo Văn Nghệ và Báo Phụ nữ Việt Nam, từ đây bắt đầu khẳng định tên tuổi trên văn đàn với nhiều bài thơ giàu cảm xúc và nhân văn.
– Năm 1967, Xuân Quỳnh được kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam, đồng thời trở thành Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa III, đánh dấu một bước phát triển quan trọng trong sự nghiệp cầm bút của bà.
– Từ năm 1978 cho đến khi qua đời vào năm 1988, bà công tác tại Nhà xuất bản Tác phẩm Mới với vai trò biên tập viên, tiếp tục cống hiến cho nền văn học nước nhà qua việc lựa chọn, biên tập và giới thiệu những tác phẩm có giá trị.
Tác phẩm tiêu biểu
– Các tác phẩm chính:
+ Tơ tằm – Chồi biếc (thơ, in chung phần Chồi biếc, Nhà xuất bản Văn học, 1963), 18 bài thơ
+ Hoa dọc chiến hào (thơ, in chung, 1968), 28 bài thơ
+ Gió Lào, cát trắng (thơ, 1974)
+ Lời ru trên mặt đất (thơ, 1978), 34 bài thơ
+ Cây trong phố – Chờ trăng (thơ, in chung phần Chờ trăng, 1981)
+ Sân ga chiều em đi (thơ, 1984)
+ Tự hát (thơ, 1984)
+ Hoa cỏ may (thơ, 1989), 18 bài thơ
+ Thơ Xuân Quỳnh (1992, 1994)
+ Thơ tình Xuân Quỳnh – Lưu Quang Vũ (1994)
Giải thưởng
– Năm 2001, Xuân Quỳnh được nhà nước phong tặng giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.
– Năm 2017, Chủ tịch nước ký quyết định truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật cho cố nhà thờ Xuân Quỳnh với 2 tập thơ đó là Lời Ru mặt đất và Bầu trời trong quả trứng.
Phong cách sáng tác
– Phong cách thơ của Xuân Quỳnh mang dấu ấn độc đáo, sáng tạo và giàu cảm xúc nội tâm. Bà thường sử dụng những hình ảnh gần gũi, thân quen của miền Bắc Việt Nam, thể hiện cảm xúc một cách chân thành và sâu sắc. Thơ Xuân Quỳnh đa dạng về đề tài: từ tuổi thơ, tình yêu, gia đình đến hiện thực đời sống, nhưng luôn thấm đượm tình cảm nữ tính, nồng nàn và nhân hậu.
– Bà yêu thích những hình ảnh tươi sáng, lãng mạn, tạo nên những bài thơ giàu cung bậc cảm xúc – khi hạnh phúc đắm say, khi day dứt, suy tư. Đó là sự hòa quyện giữa tâm hồn người phụ nữ làm thơ, làm vợ và làm mẹ.
– Ngoài thơ, Xuân Quỳnh còn viết kịch và phê bình văn học, để lại dấu ấn với phong cách chân thành, sâu sắc. Dù ở thể loại nào, bà vẫn giữ được chất riêng – nữ tính, nhân văn và khát vọng sống hạnh phúc.
– Xuân Quỳnh được xem là một trong những nhà thơ nữ tiêu biểu nhất của văn học Việt Nam hiện đại.
