Giới thiệu Nhà thơ Tố Hữu về tiểu sử, sự nghiệp, tác phẩm tiêu biểu, phong cách sáng tác, giải thưởng vinh danh, nhận định và bình luận.
Tiểu sử và Con đường Cách mạng
a. Tiểu sử
– Tên thật: Nguyễn Kim Thành (1920 – 2002)
– Quê quán: Phù Lai, Quảng Thọ, Quảng Điền, Thừa Thiên Huế
– Tố Hữu là nhà thơ lớn, lá cờ đầu của thơ ca cách mạng Việt Nam
– Sự nghiệp của ông gắn bó chặt chẽ giữa lý tưởng cộng sản và thi ca dân tộc
b. Con đường cách mạng
– Ông sinh ra trong gia đình nhà Nho nghèo, giàu truyền thống yêu nước, từng theo học tại Trường Quốc học Huế và sớm tiếp cận tư tưởng Mác – Lênin và Hồ Chí Minh
– Nhà thơ Tố Hữu gia nhập Đảng Cộng sản Đông Dương năm 1937, khi mới 17 tuổi
– Tháng 4/1939, ông bị địch bắt, tra tấn dã man và đày đi nhiều nhà lao, như: Lao Bảo, Buôn Ma Thuột, Quy Nhơn, ngục Đắk Lay (Kon Tum)… Tuy nhiên, ngục tù của thực dân đã không khuất phục được ý chí cách mạng và niềm tin tất thắng vào sự nghiệp giải phóng dân tộc của người chiến sĩ cách mạng trẻ tuổi. Trong lao tù, Tố Hữu vẫn sáng tác thơ động viên tinh thần các chiến sĩ cộng sản.
– Tháng 3/1942, Tố Hữu vượt ngục về Thanh Hóa hoạt động, được Trung ương phái vào tổ chức Ủy ban khởi nghĩa các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên – Huế và được phân công tham gia tổ chức Xứ ủy lâm thời Trung Bộ, giữ chức Phó Bí thư Xứ ủy.
– Trong hai cuộc kháng chiến, ông vừa là nhà lãnh đạo, nhà tư tưởng, vừa là nhà thơ tiên phong
– Từ năm 1982–1986, đồng chí Tố Hữu là Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Bộ trưởng
– Ông từ trần vào ngày 9/12/2002 tại Hà Nội
Sự Nghiệp Văn Học: “Trăm Năm Duyên Kiếp Với Đảng Và Thơ”
Tố Hữu quan niệm sâu sắc: “Suốt đời, tôi phấn đấu vì sự nghiệp độc lập dân tộc và lý tưởng cộng sản. Cùng với hoạt động cách mạng, tôi làm thơ cũng vì sự nghiệp cách mạng. Đối với tôi: ‘Trăm năm duyên kiếp: Đảng và Thơ’.
a. Giai đoạn trước Cách mạng tháng Tám (1945): Khẳng định lý tưởng và lẽ sống cá nhân
– Tính chất: Thơ ông mang đậm tính trữ tình chính trị, thể hiện lẽ sống lớn: dấn thân vào con đường cách mạng.
– Tư tưởng: Khẳng định cách mạng là con đường giải thoát khỏi áp bức, thể hiện niềm say mê lý tưởng và giác ngộ chính trị.
– Tình cảm: Yêu kính Đảng, tình đồng chí, niềm tin vào nhân dân và đất nước.
– Nghệ thuật: Ngôn ngữ giản dị, giàu nhạc điệu, vận dụng sáng tạo thể thơ truyền thống (lục bát).
– Tập thơ tiêu biểu: Từ ấy (1946).
b. Giai đoạn sau Cách mạng tháng Tám (1945): Thơ ca mang khuynh hướng sử thi và đậm chất dân tộc
– Chuyển mình: Phản ánh tinh thần lịch sử, vận mệnh dân tộc, đề cao lý tưởng cách mạng, nhấn mạnh mối quan hệ dân tộc – thời đại, cá nhân – cộng đồng.
– Cảm hứng sử thi: Khắc họa các sự kiện chính trị lớn (Ta đi tới, Việt Bắc, Bác ơi). Cái “tôi” trữ tình hòa mình thành cái “tôi” nhân dân.
– Nhân vật: Hình tượng anh hùng dân tộc, những con người kiên trung (Nguyễn Văn Trỗi, Trần Thị Lý, mẹ Suốt).
– Đề tài: Ngợi ca tình yêu quê hương đất nước, lòng trung thành với Đảng, ân nghĩa cách mạng, tình cảm quốc tế vô sản.
– Đặc sắc nghệ thuật:
+ Giọng điệu: Tâm tình, gần gũi, giàu cảm xúc, thường dùng cách xưng hô thân thương.
+ Tính dân tộc: Thể hiện qua hình ảnh quen thuộc của quê hương và các thể thơ truyền thống.
+ Ngôn ngữ: Giàu nhạc điệu, linh hoạt từ láy, vần, nhịp điệu.
– Các tập thơ chính: Việt Bắc (1954), Gió lộng (1961), Ra trận (1962-1971), Máu và hoa (1977), Một tiếng đờn (1992), Ta với ta (1999).
Các Tác Phẩm Tiêu Biểu
– Lượm (1949)
– Từ ấy (1946)
– Việt Bắc (1954)
– Gió lộng (1961)
– Ra trận (1962-1971)
– Máu và hoa (1977)
– Một tiếng đờn (1992)
– Ta với ta (1999)
– Tiểu luận: Xây dựng một nền văn nghệ lớn xứng đáng với nhân dân ta, thời đại ta (1973), Cuộc sống cách mạng và văn học nghệ thuật (1981).
Giải Thưởng và Vinh Danh
Với những đóng góp của mình, nhà thơ Tố Hữu đã được nhận các giải thưởng văn học:
– Giải Nhất giải thưởng của Hội Văn nghệ Việt Nam 1954-1955 (tập thơ “Việt Bắc”).
– Giải thưởng Văn học ASEAN (1996).
– Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật đợt I (1996).
– Huân chương Sao Vàng, Huy hiệu 60 năm tuổi Đảng.
Nhận định và Bình luận
– “Thời đại ta đã may mắn có được nhà thơ Tố Hữu.” (Hoài Thanh)
– “Việt Bắc là đỉnh thơ cao nhất mà Tố Hữu đã bước lên.” (Xuân Diệu)
– “Với Tố Hữu, thơ là vũ khí đấu tranh cách mạng. Ðó chính là đặc sắc và cũng là bí quyết độc đáo của Tố Hữu trong thơ ca.” (Đặng Thai Mai)
– “Sức mạnh của thơ Tố Hữu trong những ngày đen tối ấy chính là vì nó nói với trái tim, chính là bởi người cách mạng ấy là một thi sĩ chính cống, thật sự.” (Xuân Diệu)
Tố Hữu xứng đáng là “lá cờ đầu của thơ ca cách mạng Việt Nam” với những đóng góp to lớn về cả nội dung và nghệ thuật. Ông không chỉ là một nhà thơ của thời đại mà còn là một phần không thể tách rời của lịch sử văn học dân tộc.
